Χαρακτηριστικό των συγχρόνων κοινωνιών είναι ίσως ο σχεδόν
απόλυτος διχασμός των πολιτών γύρω από 2 επιλογές.
Επίσης, πάρα πολλές χώρες έχουν υιοθετήσει λογικά όρια
ποσοστών των ψήφων των πολιτών, κάτω από τα οποία πολιτικά κόμματα δεν
δικαιούνται εκπροσώπηση στα κοινοβούλια των χωρών. Ποσοστά 2, 3, 4, 5 ακόμα και
10% έχουν θεσπιστεί και είναι απολύτως νόμιμα και τις περισσότερες φορές, λογικά.
Τίθεται λοιπόν το ερώτημα: Μπορεί να θεωρηθεί λογική,
αποδεκτή και τελεσίδικη μια απόφαση που λαμβάνεται με διαφορά σε ποσοστό 2, 3 ή
ακόμα και 5%. Είναι οι αποφάσεις της μορφής αυτής, προς όφελος των επιθυμητών
και αναγκαίων κοινωνικών εξελίξεων;
Φυσικά κινδυνεύει κανείς να αρχίζει να παίζει τη γνωστή παιδική
κολοκυθιά, αλλά το ερώτημα παραμένει και είναι σημαντικό. Για παράδειγμα η
απόφαση στο πρόσφατο δημοψήφισμα στο ΗΒ για την παραμονή ή όχι στην ΕΕ, ελήφθη
με διαφορά 2% περίπου.
Το συγκεκριμένο αποτέλεσμα, δεδομένου ότι αφορά θέμα
μείζονος σημασίας, έχει κινητοποιήσει μεγάλους αριθμούς πολιτών, προσωπικότητες
και ηγετικές φυσιογνωμίες που θέτουν ερωτήματα για την αξία της απόφασης και
πολλοί θέτουν ευθέως θέμα νέου δημοψηφίσματος.
Λογικά λοιπόν, θα πρέπει να συμφωνείται εκ των προτέρων ένα
όριο για την αποδοχής μιας απόφασης, το οποίο θα πρέπει να τίθεται εξ΄ αρχής
και σε συμφωνία με όλους τους θεσμικούς φορείς και ίσως τους πολίτες. Άλλωστε
οι τεχνολογικές εξελίξεις που έχουν επισυμβεί στα τηλεματικά μέσα, επιτρέπουν
εφαρμόσιμες λύσεις.
Ίσως κάποιοι να εγείρουν θέματα δημοκρατικότητας με τα
σημερινά ισχύοντα, αλλά επιμένουμε στη συζήτηση της πρότασης που παρουσιάζουμε.
Υπενθυμίζω ότι στην Ιταλία ισχύει η ενισχυμένη πλειοψηφία. Στη Ελβετία, όπου ζω εδώ και 4 δεκαετίες, αυτό είναι από τα πιο καυτά ζητήματα. Το δημοψήφισμα λαϊκής πρωτοβουλίας (initiative populaire) της 9/2/2104 "εναντίον της μαζικής μετανάστευσης" πέρασε μόνο με 50.3% υπέρ. Οι συνέπειες του δημοψηφίσματος αυτού είναι παρόμοιες με του Brexit, δεδομένου ότι η ακύρωση των διμερών συμφωνιών ελεύθερης μετακίνησης συνεπάγεται ακύρωση της συμμετοχής στη ελεύθερη αγορά. Ο "νόμος εφαρμογής" δεν έχει ψηφιστεί ακόμα. Κάποιοι μαζεύουν ήδη υπογραφές για να ξαναγίνει δημοψήφισμα, αλλά ο κανόνας του 50% είναι δύσκολο ν' αλλάξει. Κανείς δεν είναι στο απυρόβλητο τέτοιων "ατυχημάτων".
ΑπάντησηΔιαγραφήΒεβαίως εδώ τέτοια δημοψηφίσματα περνάνε από δέκα θάλασσες μέχρι να φθάσουν στην κάλπη. Πρώτον, η συλλογή και επαλήθευση των υπογραφών (οι Ελβετοί δεν υπογράφουν εύκολα). Δεύτερον, ο έλεγχος νομιμότητας του θέματος το οποίο πρέπει να είναι μοναδικό (δηλ. όχι πολλαπλό), κατανοητό και συμβατό με τις βασικές αρχές του συντάγματος. Τρίτον, δίνεται αρκετός χρόνος για επικοινωνία και συζήτηση. Συνήθως μεταξύ της κατάθεσης και ψήφου περνάνε 2 χρόνια. Τέλος, απαιτείται διπλή πλειοψηφία (ψήφων και καντονιών) ούτως ώστε τα πολυπληθή καντόνια να μην επιβάλουν την βούλησή τους στα μικρότερα.
Με όλα τα παραπάνω δεν εννοώ ότι η Ελλάδα θα πρέπει να αντιγράψει την Ελβετία, αλλά να πάρει ιδέες. Π.χ. μαζί με μια ενισχυμένη πλειοψηφία να απαιτείται και πλειοψηφία των νομών, ούτως ώστε να μην διχάζεται η χώρα γεωγραφικά.
Στράτης Σολωμός, Γενεύη